Tarihçe

27 Nisan 1994 tarihli belli başlı gazetelerde “Reklama Daha Fazla Güvenin” başlığı ile tam sayfa bir ilan yayınlandı. Bu ilanla özdenetimin kuruluşu kamuoyuna duyuruldu.

İlan aynı zamanda bir taahhüdü (bir garantiyi) de taşıyordu. Metninde açıkladığı dürüst reklamın kurallarına uymayan reklamlar şikayet üzerine düzelttirilecek ya da durdurulacaktı.

Öncelikle Avrupa’nın serbest pazar ekonomisini benimsemiş ülkelerinde 1937 yılında kurulmuş ve kısa zamanda çok sayıda (özellikle sanayileşmesini tamamlamış olanlarca) kabul edilip çalıştırılmaya başlanan çağdaş ve rekabetin düzgün işlemesini ve böylece yararının artırılmasını sağlayan bir sistemi ülkemize de getirmek amaçlanmıştı. Yani batı dünyasına entegre olma konusunda bir adım atmak.

Buna ek olarak, o güne kadar TRT televizyonu dışında uygulaması bulunmayan reklamların denetimi konusunda “Tüketicinin Korunması” adlı bir yasa hazırlanmakta idi. Devletin cezai yaptırımlarına muhatap olmadan sektörün kendi kendini denetleyerbilmesi, devlet denetimine gerek duyulmaması anlayışı oluşmaya başlamıştı.

O tarihte Reklamcılar Derneği bu fikre sahip çıktı ve Yönetim Kurulu başkanı Attila Aksoy’un reklamverenler ve medya yöneticileri ile ayrı ayrı ve tek tek yaptığı titiz ve özverili ikna çalışmalarıyla özdenetim mekanizmasının kurulması konusunda ilk adımlar atıldı.

Daha sonra özdenetimin kurallarının belirlenmesi ve işleyişin kurulması aşamasına geçildi. 1994’ün ilk dört ayında Reklamcılar Derneği’nin yöneticileri ve çalışanları bunun üzerinde çalıştı.

Reklamların yanıltıcı ve aldatıcılığının kuralları evrensel olduğu için Avrupa özdenetim esaslarının titiz bir çevirisi sağlandı. RÖK’ün yapısı, işleyiş kuralları bir içtüzük halinde hazırlandı. Reklamda özdenetime destek veren ve açıklanan kurallara uyacağı sözünü veren reklamveren ve medya kuruluşlarından yazılı taahhütler alındı. Bu taahhütlerin güvencesiyle 116 kuruluşun adını taşıyan ilanla kamuoyuna duyurularak faaliyete geçildi.

Reklam özdenetim mekanizmasının kurulmasından umulan yarar özetle reklama güven duyulmasını sağlamak ya da mevcut güveni artırmaktı. Böylece orta ve uzun vadede reklamverenlerin, medyanın ve tüketicilerin de yararlanacağı verimli bir rekabet ortamı yaratılmış olacaktı.

RÖK’ün kurulması, çalışma ilke ve esaslarının hazırlanması ve bugüne gelmesinde Çetin Ziylan’ın rolü ve varlığı çok önem taşımaktadır. Çetin Ziylan, Reklam Özdenetim Kurulu’nun kurulduğu 1994 yılından 2013 yılına kadar 19 yıl boyunca Kurul’un ve sekreteryanın başkanlığını yürütmüştür.